یک وقت نفرمایید که ما که رفتار بدی جلوی چشم بچه انجام ندادیم، همۀ رفتارهای خوب را جلوی چشم بچه انجام دادیم بچۀ ما چرا خراب شد؟ رفتار خوب بچه را تربیت نمی‌کند. چی بچه را تربیت می‌کند؟ مبارزه با هوای نفس. یعنی ببیند بچه شما یک چیزی را دوست داشتی چشم‌پوشی کردی، صبر کردی، خودداری کردی، تحمّل کردی، لبخند زدی، هر چه بیشتر این را در شما ببیند بچۀ شما بهتر خواهد شد.
ببینید بچه‌ها در مورد نماز خواندن شما می‌دانید چی قضاوت می‌کنند؟ می‌گوید مامانم دوست دارد نماز می‌خواند، دوست دارد می‌رود هیئت، دوست دارد قرآن می‌خواند، مامانم دوست دارد حجاب را حجاب دارد. بعد به خودش مراجعه می‌کند به خودش می‌گوید که تو چی دوست داری؟ تو هم برو دنبال دوست داشتنی‌هایت. یعنی شما مادر خوب بچۀ شما از شما یاد می‌گیرد خراب بشود. می‌گوید مامان من دوست داشته نماز بخواند من هم دوست دارم نماز نخوانم، من هم مثل مامانم. هر دو تایی‌مان دنبال دوست داشتنی‌هایمان هستیم. یعنی چیزی که مهم است صبر مادر را ببیند، علی‌رغم دوست‌ داشتنی‌ها.
یک تصادفی امروز سرِ راه ما شده بود، کشته و مرده و این چیزها داشت و من یک ذره دلم سوخت، زیاد دلم نسوخت. اصلاً نمی‌دانم کی بودند، کی نبودند. یک ذره ناراحت شدم. بعد به من بگویند که حاج آقا تو چه صبری داری. چه صبری داری. اصلاً این تصادف مثلاً کشته مرده داد و نمی‌دانم یک دست و پا شکسته داد، شما اصلاً طوری‌ات نشد. این صبر به درد نمی‌خورد ها! خب اصلاً به من ربطی نداشته، نه بچۀ من بوده، نه بابای من بوده، نه داداش من بوده. به من ربطی نداشته، من اصلاً نمی‌شناسم کی هستش که غصه بخورم که بعد بخواهم صبر بکنم. از این صبر من کسی درس نمی‌گیرد آدم بشود وا! چون صبر در مقابل دوست داشتنی نیست. نه، صبری است که ارزش ندارد.
شما رفتارهای خوبتان باید ارزش داشته باشد تا روی بچه اثر بگذارد. ارزش بخواهد داشته باشد باید در مخالفت با دوست داشتنی‌هایتان باشد. بچه می‌داند شما این را دوست دارید ازتان گرفتند گفتی عیبی ندارد. این را دوست ندارید، این اذیتتان می‌کند این آدم، آوردند گذاشتند کنار شما گفتی عیبی ندارد، عیبی ندارد. بچه یک دفعه‌ای درس می‌گیرد.
شما مثلاً عصبانی می‌شوید از دست آقایتان. تا عصبانی شدی هر چی دلت می‌خواهد بگو، تکه بینداز، نیش بزن، داد بزن، اخم کن. خب نتیجه‌اش را در دراز مدت می‌بینی. یک بچه‌ای پیدا می‌کنی که پای مکتب شما بزرگ شده، آن هم هرکاری دلش بخواهد می‌کند. بعد هی می‌خواهی بگویی بچه! آخر به این منطق، نکن این کار را! می‌گوید با کدام منطق؟ شما خودت هر موقع ناراحت می‌شوی ابراز می‌کنی. هر موقع خوشحال می‌‌شوی ابراز می‌کنی.
الآن بچه‌ها را می‌خواهید از امور گناهی که در موبایل‌هایشان دستشان هست فاصله بدهی. می‌توانید؟ می‌توانید بگویید که مبارزه با هوای نفس بکن؟ نرو در این شبکه‌های اجتماعی مضرّ. می‌گوید من دوست دارم. بچه‌ای که از مادرش ندیده مبارزه با هوای نفس آن هم مبارزه با هوای نفس نمی‌کند. حالا مادرش مبارزه با هوای نفس نکرده ولی آدم بدی نیست، آدم خوبی است. وقتی که شما صبرت را، مبارزه با هوای نفست را، نشان دادی به بچه‌هایت، بچه‌هایت در درازمدت بچه‌های خوبی می‌شوند.
وقتی مبارزه با هوای نفست را نشان ندادی، با اینکه شما آدم مذهبی‌ای هستی، بچه‌هایت بچه‌های خوبی نمی‌شوند. باید مثل مادر حضرت موسی باشد آدم. خدایا باشد! دادم بچه‌ام را. آها بده برود؛ قلبش رفت با بچه! خدا پیغمبر بهش برگرداند. مثلاً اگر به خدا اطمینان نمی‌کرد هیچی، همان بچه را هم نداشت. باید آدم دوست داشتنی‌های خودش را بگذارد توی سبد بگذارد توی آب دریا. برو، برو خدا گفته برو. آدم دوست داشتنی‌هایش را ازش بگذرد ده برابرش را تحویل می‌گیرد. ولی ما وقتی که محکم دوست داشتنی‌های خودمان را نگه داشتیم همان‌ هم ول نمی‌کنیم اعصاب خودمان هم خرد می‌کنیم بچه‌ها و اطرافیان‌مان هم خراب می‌کنیم همان هم از دست می‌دهیم.
پس شما برای اینکه بچه‌هایت تبدیل کنی به بچه‌های خوب باید پیش‌بینی داشته باشی. بگویی من الآن که دارم مبارزه با هوای نفس می‌کنم در آینده بچه‌ام از من الگو خواهد گرفت. آن هم مقابل دوست داشتنی‌های خودش می‌ایستد. دین یعنی دوراندیشی. یک دفعه‌ای نمی‌شود. بچه علاقه‌مند شده این گناه را انجام بدهد، بچه بگذار زمین دست به گناه نزن. می‌گوید ببین نمی‌توانم مامان، من نمی‌توانم دست از دوست داشتنی‌هایم بردارم! یک عمری است تو خودت جلوی چشم من همین‌جوری زندگی کردی.
بچه از پدر و مادر رفتار خوب ببیند درست نمی‌شود ها! رفتارش. چی بچه را تربیت می‌کند؟ مبارزه با هوای نفس. یعنی ببیند بچه، مادر خصوصاً نقش تربیتی دارد.

استاد پناهیان