برای محاسبۀ نفس به دو آگاهی نیاز داریم/ محاسبۀ نفس بدون انسان‌شناسی نمی‌شود
حجت الاسلام پناهیان:
در روایت می‌فرماید: «از ما اهل‌ بیت(ع) نیست کسی که هر روز خودش را محاسبه نکند؛ لَیْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ یُحَاسِبْ نَفْسَهُ فِی کُلِّ یَوْمٍ»(کافی/2/453) این محاسبۀ نفس، کارِ هر روزه است؛ اما بعضی‌ها سالی یک‌بار هم انجامش نمی‌دهند!

انسان برای محاسبۀ نفس نیاز به دو آگاهی دارد: یکی انسان شناسی و دیگری تجربیات خودش در این زمینه؛ یعنی اول باید یک کلیاتی از انسان در دستش باشد، و بعد -بر اساس این کلیات- روز به روز به طور موردی و جزئی، نفس خود را بررسی و تجربه کند. مثلاً بگوید: «من امروز چرا این کار را انجام دادم؟ چرا آن کار را انجام ندادم؟…» محاسبۀ نفس بدون انسان‌شناسی نمی‌شود.

ما اگر بتوانیم «از بالا به انسان نگاه کنیم» تسلط‌مان بر خودمان افزایش پیدا خواهد کرد. بعضی‌ها نمی‌توانند از بالا به خودشان نگاه کنند و این خیلی بد است. مثلاً طرف، عصبانی شده ولی خودش متوجه نیست که عصبانی شده است! یا متوجه نیست که «من معمولاً در چنین شرایطی عصبانی می‌شوم» یا «من چند دقیقه دیگر، عصبانیتم فروکش می‌کند» یا اینکه «من در چنین موقعیت‌هایی معمولاً خیلی خوشحال می‌شوم» یا «من معمولاً در چنین شرایطی غمگین می‌شوم و تا دو روز هم دلم گرفته است» یا «من در چنین موقعیت‌هایی معمولاً حسادتم تحریک می‌شود و چند ساعت ذهن مرا درگیر می‌کند» کسی که خودش را نمی‌شناسد و نمی‌تواند از بالا به خودش نگاه کند، نمی‌تواند چنین گزاره‌هایی را دربارۀ خودش بگوید.

امام زمان:

سر به هوانیستم ،اما همیشه چشم به اسمان دارم حال عجیبی است؛

دیدن همان اسمان که شاید تودقایقی پیش به ان نگاه کرده ای…

                      بی تو اما عشق بی معناست می دانی؟

                      دستهایم تا ابد تنهاست ،می دانی؟

                      اسمانت را مگیر از من ،که بعداز تو

                      زیستن یک لحظه هم ،

                                                        بی جاست میدانی…

امام صادق (علیه السلام) فرمودند : روزه شعبان ذخيره روز قيامت بنده است و هر بنده اى که در ماه شعبان زياده روز بگيرد خداوند امر معيشت او را سامان بخشد و شرّ دشمن را از او دفع کند .
وسائل الشيعه ج : 10ص 505

خداوند متعال اطاعت و پیروی از پیامبر اکرم ـ صلی اللّه علیه وآله ـ و اهل بیت آن حضرت را بر همه مسلمانان واجب کرده است؛ از آنجا که اطاعت، از اعتقاد و اعتقاد، از محبت و محبت، از شناخت سر چشمه می گیرد، شناخت معصومان ـ علیهم السلام ـ، نقش مهمی را در ایجاد اعتقاد و محبت و در پی آن، اطاعت هر چه بیشتر نسبت به این انوار مقدس ایفا می کند. این شناخت از راه های گوناگونی قابل تحصیل است؛ مطالعه اندیشه ها و سخنان بزرگان دینی ـ که عمر خویش را صرف شناخت دین و پیشوایان دین کرده اند ـ درباره ابعاد شخصیتی معصومان ـ علیهم السلام ـ یکی از راه های تحصیل این شناخت است.

در این مقاله با توجه به نامگذاری امسال به نام مبارک «پیامبر اعظم ـ صلی اللّه علیه وآله ـ»، در جهت شناخت جلوه هایی از کمالات و ابعاد شخصیتی پیامبر اعظم ـ صلی اللّه علیه وآله ـ، پای سخن بنیانگذار جمهوری اسلامی، حضرت امام خمینی ـ قدس سره ـ و رهبر معظم انقلاب، حضرت آیة الله خامنه ای ـ حفظه الله ـ می نشینیم. آنچه در پی می آید، گزیده ای در خور تأمل از اندیشه ها و سخنان این دو سلاله پاک رسول الله ـ صلی اللّه علیه وآله ـ است که در دو بخش می آید:

ادامه »